صفر تا صد مراحل کاشت پیاز زعفران، داشت و برداشت زعفران در مزرعه
در این مقاله به اختصار مراحل کشت زعفران و نکات مهم در پرورش و بهرهبرداری بهینه از این ادویه گرانبها را میآموزیم.
برای شناخت زعفران بهتر است بدانید که این گیاه بصورت پیازی و از خانواده زنبقیان است ( بیشتر بخوانید)و برای کاشت پیاز زعفران و تکثیر و پرورش آن نیز به پیازهای خوب و سالم نیاز است که پس از تکثیر آن در مزارع دیگر زعفران و معمولا از سال دوم برداشت و به مزرعه جدید منتقل میشود.
کاشت پیاز زعفران میتواند در دو فصل از سال صورت گیرد، یکی فصل اردیبهشت و در واقع آخر ماه دوم بهار است که در منطقه قاینات به فصل جو درو معروف است و دیگری در مهرماه. تفاوت این دو زمان کاشت پیاز زعفران هم در زمان بهرهبری از مزرعه است. بطوری که در صورت کاشت پیاز زعفران در فصل بهار و اواخر اردیبهشت که به جو درو معروف است در همان سال اول و البته به میزان کم امکان برداشت زعفران از مزرعه جدید هست و در صورت کشت دوم یعنی فصل مهرماه، برداشت زعفران به سال بعد موکول میشود و اصطلاحا یک سال عقب میافتد. البته این زمان کشت یک مزیت دارد و آن هم این است که در صورت وجود تابستانی گرم، ممکن است پیازهای ضعیفتر پا نگیرند و بهقولی مرحله کاشت پیاز زعفران با خطا همراه شود.
برای کاشت پیاز زعفران در فصل بهار و اواخر اردیبهشت لازم است پس از تسطیح زمین و حذف قلوهسنگهای درشت از مزرعه شیارهایی به عمق 25 تا 30 سانت در ردیف های منظم به فاصله 30 تا 40 سانتیمتری و به اصطلاح کشاورزان حد فاصل یک پاخور یا عرض بیل کشاورزی ایجاد شود . سپس پیاز زعفران را در دستههای سه چهار یا پنج تایی بطوری که سر پیاز زعفران رو به بالا باشد داخل شیارها قرار دهیم. فاصله هر دسته از دسته بعدی هم همان فاصله ردیفی حدود 30 تا 40 سانتیمتر کافیست. توجه داشته باشید که تعداد پیازهای هر قسمت اگر کمتر از این مقدار باشد، بعلت احتمال خطا و حذف شدن از چرخه حیات باعث میشود تا در آینده مزرعه شما محصولی تُنُک و با فاصله و نامنظم دهد و مقدار بیشتر کاشت پیاز زعفران در یکجا هم در آینده با تکثیر و ازدیاد آنها ممکن است باعث خفگی پیازهای جوان شود. پس در تعداد پیاز زعفران کاشتهشده در هر نقطه تعادل را نگهداریم.
پس از کاشت پیاز زعفران و پرکردن شیارها با خاک برداشته شده، نوبت به مرحله کود دهی مزرعه میرسد. برای داشتن محصولی اُرگانیک بهتر است از کودهای طبیعی حیوانی استفاده شود. کود گاوی دپو شده از قبل که به مرحله فساد رسیده باشد بهترین گزینه برای مزرعه زعفران است. بهیاد داشته باشید که هرگز از کود گوسفندی و پرندگان استفاده نکنید. بدلیل طبیعت گرم پیاز زعفران، این نوع کودها میتواند بصورت باعث سوختن پیازها و از بین رفتنشان شود.
پس از کود دهی لازم است تا یک مرحله مزرعه آبیاری شود. بهتر است بعد از مرحله کوددهی اینکار بصورت غرقآبی انجام شود تا پیاز زعفران فرصت و امکان کافی برای پاگیری در خاک مزرعهی جدید را داشته باشد.
در صورتی که کاشت پیاز زعفران مزرعه شما در فصل بهار صورت گرفته و کود دهی و یکبار آبدهی آن به موقع انجام شده باشد، شما دیگر کاری ندارید تا پایان مهرماه، یعنی زمانی که کمبهکم به آغاز فصل برداشت زعفران نزدیک میشوید. در این زمان یکبار دیگر مزرعه بطور کامل بایستی آبیاری شود و پس از یکهفته تا ده روز که از حالت گل خارج و به اصطلاح کشاورزان قاینات گاورو شد بایستی زمین آن بصورت سطحی رنده زده شود تا سلهشکنی شود و خاک از حالت شکافخورده و ترکدار به حالتی نرم و یکنواخت تبدیل شود تا گل زعفران به راحتی آن را بشکافد و سر از خاک بیرون بیاورد. معمولا زمینهایی که خاک سفت دارند باعث فشارآوردن به گل زعفران شده که محصول زعفران آن بصورت زنجرهای میشود یعنی در قسمت خامه قرمز زعفران شاهد زیگزاگی بودن آن هستیم که به این دلیل بشدت شکننده است و ممکن است قبل از استحصال زعفران از گل در مرحله پرکَنی ریشه آن بریزد.
بیاد داشته باشید که پس از پایان برداشت گل زعفران در فصل آبانماه، لازم است به فاصله یکماه زمین مزرعه شما آبیاری شود تا پیاز آن بتواند ضعف ناشی از رویش گل زعفران در فصل برداشت را با تغذیه مناسب از خاک مزرعه جبران کند. به مدت یکهفته تا ده روز پس از مرحله سوم آبیاری یا گاورو شدن مزرعه بهتر است تا زمین آن از رویش علفهای هرز و مزاحم پاکسازی شود و در صورت رشد زیاد سبزه پیاز زعفران درو شده و زمین برای سال بعد آماده شود.
در صورت کاشت پیاز زعفران در اردیبهشتماه بهتر آن است که در سال بعد و سالهای بعد تمام مراحل آبدهی و کوددهی بجز مرحله کاشت پیاز زعفران بصورت کامل انجام شود. چنانچه همه موارد بخوبی و اصولی انجام شود مزرعه شما بعد از سه یا چهار سال به اوج بهرهبری خود میرسد و محصولدهی تا دوازده و یا پانزده سال ادامه پیدا میکند. شایان ذکر است که براشت پیاز اضافی و جوان از مزرعه از سال دوم برای کاشت در مزرعه جدیدی که خاک آن در سی سال گذشته کاشت زعفران نداشته یا به عمق 45 تا 50 سانتیمتر بطور کامل عوض شده باشد، میتواند صورت بگیرد.
برای کاشت پیاز زعفران در فصل مهرماه نیز تمامی مراحل بمانند مرحله کاشت پیاز در فصل بهار بایستی انجام شود با این تفاوت که مرحله آبدهی بعد از برداشت زعفران در سال اولی وجود نخواهد داشت. در پایان شما را دعوت میکنیم از “فروشگاه محصولات دستیک دیدن فرمایید.
قصه زعفران را اینبار نه از نگاه انسانی بلکه از نگاه موجودی میشنویم که نه منافع و عایدات انسانی از زعفران میبرد و نه نگاهی طماعگونه به طبیعت و مخلوقات دارد. او زنبور عسل است. موجودی با جثه کوچک که نگاهش به زعفران و جهانبینی او در مورد طبیعت با انسان متفاوت است. انسانی که خود را اشرف مخلوقات میداند و جهان و هرچه در آن است را صرف بهرهکشی ی میداند، غافل از اینکه جهان و هرچه در آن است برای تعالی و رشد روحانی اوست نه برای کامجوییهای مادی و ناسوتی.
قصه زعفران : خورشید عالمتاب آرام آرام رشتههای زریناش را بر روی کندوی ما انداخته بود که بدستور ملکه همه زنبورهای کارگر آماده خروج از کندو شدند. نظام اجتماعی کندوهای ما قوانین خودش را دارد و هیچ یک از زنبورها حق تعدی از قوانین را ندارد و بصورت بالفطره هم سرکشی نمیکند. اما مواردی معدود که باعث اخراج تعدادی از همنوعان من میشود بخواست و تصمیم زنبور نگونبخت برای تخلف نبوده و عوامل خارجی و غیر ارادی در آن دخیل است. کندوی ما در مزرعهای خارج از یکی از روستاهای قاینات قرار دارد، اینجا منطقهای کوهپایهای با آبو هوای سرد و خشک است و پوشش گیاهی نسبتا ضعیفی که دارد باعث شده تا گلهای وحشی و خودرو محدود شوند به فصل بهار و کمی هم اوایل تابستانهای کوتاه. البته در بهار باغهای زرشک منطقه زندگی ما به گل مینشینند گلهای طلایی رنگ زرشک شهد شیرین و مناسبی برای تولید عسل دارد و عسلهای تولید شده از شهد عسل طعم و مزهای متفاوت دارد و زنبورداران روستا به این نوع عسل تولید شده میبالند. البته تمام زحمت آن برای من و سایر زنبورهای کارگر همنوع من است. اما با شروع فصل پاییز کار ما بیشتر میشود، چرا که محصولی دیگر که خاص منطقه قاینات است سر از خاک سرد زمینهای کشاورزی برمیآورد. گل زعفران، گلهای ارغوانی و زیبایی که عطر خوش آنها در تمام منطقه میپیچد و زمینهای کشاورزی را یکپارچه مفروش رنگ ارغوانی میکند. جنب و جوش و رفتوآمد انسانها به روستاها بیشتر میشود و آنهایی که برای شهرنشین شدن روستاهایشان را ترک کردهاند به استقبال گلهای زعفران میآیند. گلهایی که در عین بیادعایی، نفیسترین ادویه جهان را دارند، زعفران … و قصه زعفران در خزان قاینات آغاز میشود. راستی یادم رفت در مورد وظیفه زنبورهای کارگر توضیح بدهم. قول میدهم توضیحاتم کوتاه باشد تا زود برگردیم به قصه زعفران که مقصود اصلی از این نوشتهست. ما زنبورهای کارگر وظیفه پیداکردن گلها و جمعآوری شهد آنها برای تهیه عسل را داریم، امورات نگهبانی از کندو برعهده گروه دیگری از زنبورهاست که به زنبور نگهبان معروفند. آنها وظیفه حراست از ملکه را هم برعهده دارند و تقریبا هیچوقت از کندو خارج نمیشوند و یا اگر هم خارج شدند خیلی از آن دور نمیشوند. تعدادی زنبور پرستار هم وجود دارد که وظیفهی پرستاری و پرورش لارو زنبورهای جوان را برعهده دارند. آنها هم معمولا از کندو خارج نمیشوند. تنها زنبورهای کارگر اجازه خروج و دورشدن از کندو را دارند که آن هم قوانین خودش را دارد. مثلا اینکه زنبورهای کارگر فقط حق دارند برای جمعآوری شهد روی گلها بنشینند و از نزدیک شدن و نشستن بر روی موادی که آلودگیهای غیر طبیعی و شیمیایی دارد بایستی خودداری کنند، در غیر اینصورت هنگام ورود به کندو توسط زنبورهای نگهبان شناسایی میشوند و از ورود آنها به کندو جلو گیری میشود. طبیعتا سرنوشت این همنوعان نگونبخت من در بیرون کندو مرگ خواهد بود و یقینا آلودگیهای زیستمحیطی که انسانها خواسته یا ناخواسته در محیط زندگی ما ایجاد میکنند باعث این اتفاق میشود. برمیگردیم به قصه زعفران، این گل خوش عطرو بو که توسط انسانها پرورش مییابد و در بین انسانها خاطرخواه زیادی دارد. البته خود گل ارغوانیرنگ زعفران خیلی برایشان مهم نیست، آنچه برایشان ارزش زیادی دارد کلالههای سرخرنگ زعفران است که بهای مادی زیادی دارد. این کلالههای سرخرنگ که بهعنوان ادویه استفاده میشود خاصیت دارویی و ارزش غذایی زیادی برای انسانها دارد و هرچه زودتر برداشت شود تا نور آفتاب بر آن نتابد ارزش رنگدهی و عطر و طعم بیشتری برایشان به ارمغان میآورد. بههمین خاطر است که زعفرانکاران در فصل برداشت گل زعفران از ما زنبورهای کارگر هم سحرخیز تر میشوند و گاهی هنوز آفتاب نزده با چراغدستیهایی که برای روشنایی از آنها استفاده میکنند و نزدیک شدن ما حشرات به آن خطرناک است، به استقبال گلهای زعفران میروند. بیچاره گلهای زعفران که بعضی از آنها حتی نور آفتاب را نمیبینند و قبل از رویت خورشید برچیده میشوند. گاهی هم بعلت دیرتر رسیدن زعفرانکاران برای برداشت و یا حجم زیاد گلهای زعفران، ما زنبورهای کارگر هم از شهد لذیذ و خوشعطر این گلهای ارغوانی بینصیب نمیمانیم و قبل از اینکه دست گلچین آنها را از مزرعه برباید شهد آنها را از لابلای غنچههای تازه رُسته زعفرانی برداشت میکنیم که محصول آن از بهترینعسلهای تولیدی در کندوها میشود. اما قصه زعفران با چیده شدن گلهای ارغوانی پایان نمی یابد، بلکه تازه شروع میشود. گلهای زعفران پس از برچیدهشدن مهمان محفل شبانهروستاییان در شبهای سرد خزان قاینات میشوند. روستاییان گرداگرد سفرهزعفران مینشینند و گلهای زعفران را میشکافند تا مقصود اصلی که همان کلالههای سرخرنگ است را بیرون بکشند. آنها در محفلهای شبانهشان قصهها و افسانههای کهن را برای جوانترهایشان بازگو میکنند و کودکان بازیگوش گلبرگهای پرشده زعفران را بر سر روی هم میریزند و قهقهی کودکانهشان فضای خانهها را پر میکند. مردمان قاینات در شبهای سرد نوعی شیرینی خانگی هم درست میکنند که مراسم تهیه آن ” کفزنی” برای خود داستان دیگری دارد و من از آنجایی که بعنوان یک زنبور عسل جذب همهشیرینیهای عالم میشوم آن را خوب بهخاطر دارم.
… و قصه زعفران ادامه دارد.
برای دیدن محصولات زعفرانی گروه بازرگانی دستیک ” اینجا” کلیک کنید.
درباره ما و گروه بازرگانی دستیک